Herkomst van zout grondwater in De Rug

Het verzouten van de bodem (‘verzilting’) is een probleem in Noord-Nederland, ook in het Lauwersmeer gebied. Het oppervlakte water is nu overwegend zoet, maar voor de afsluiting in 1969 stond het gebied onder invloed van de getijden in de zoute Waddenzee. In een van de deelgebieden van het Lauwersmeer (‘De Rug’) zijn tekenen van verzilting te zien, vooral in vegetatietype. Zeekraal groeit bijvoorbeeld graag op een brakke ondergrond. Het is niet bekend of dit zoute grondwater via kwel vanuit de Waddenzee hier omhoogkomt, of dat dit nog ‘oud’ zoutwater is van de Lauwerszee. In dit stageonderzoek is onderzocht wat de herkomst is van het zoute grondwater in De Rug. 


De Rug is voor toeristen afgesloten; het wordt begraasd en de natuur wordt met rust gelaten. Er staan wel een aantal peilbuizen voor het monitoren van grondwater. De NAM heeft 6 peilbuizen op 3 locaties (RU1AB, RU3AB, RU5AB). Iedere locatie bestaat uit een ondiepe en een diepe peilbuis. Voor dit onderzoek is er een nieuwe peilbuis geplaatst door Wiertsema & Partners (New), aangezien in dit deel van De Rug geen peilbuizen stonden. 

Herkomst van zout grondwater in De Rug | Wiertsema & Partners

De Elektrische Geleidbaarheid (EC) geeft aan hoe goed een materiaal elektrische stroom geleid. De EC-waarde geeft zo een goede indicatie van het zoutgehalte in water. De EC-waarden van het water in de peilbuizen en in het meer zijn gemeten. Ook de grondwaterstanden in de peilbuizen, de vegetatietypes en hoogteverschillen in het gebied zijn geanalyseerd. Daarnaast is gebruik gemaakt van DUALEM. Dit is een geofysische onderzoekstechniek waarbij, met behulp van elektromagnetische velden, een 2D-geleidbaarheidsprofiel wordt gemaakt van de bovenste 6 meter van bodem.

Voor de DUALEM-metingen zijn routes gelopen door het gebied. Het resultaat, de diepteprofielen met de geleidbaarheid van de bodem langs deze routes, is te zien op de Google Earth afbeelding op deze poster. De rode kleur geeft een hoge geleidbaarheid aan en wijst dus op zout grondwater. Blauw geeft een lage geleidbaarheid aan en wijst dus op zoetwater. De gebieden met zeer ondiep zout grondwater komen overeen met de gebieden waar zoutminnende vegetatie wordt aangetroffen. Dit zijn hoofdzakelijk de laaggelegen delen. In de relatief hoger gelegen delen van De Rug staat ook het grondwater hoger, hier is het bovenste grondwater zoet. Op deze locaties is, voor infiltrerend (zoet) neerslagwater, voldoende ruimte in de onverzadigde zone (de laag in de bodem boven het grondwaterpeil) om een zoetwaterlens op te bouwen.

In de laaggelegen gebieden is er geen onverzadigde zone, omdat het grondwater te hoog staat. De neerslag zal hier direct over het oppervlak wegstromen naar het meer. Hierdoor kan zich hier geen zoetwaterlens opbouwen en blijft het zoute water zitten. Alles wijst er dus op dat het zoute grondwater in De Rug een overblijfsel is van de voormalige Lauwerszee. Dit zoute grondwater zal niet snel verdrongen worden door zoet grondwater. 

Herkomst van zout grondwater in De Rug | Wiertsema & Partners
Herkomst van zout grondwater in De Rug | Wiertsema & Partners

Stageonderzoek: Irene de Vries, MSc Water Management - TU Delft
Button