Sinds kort is er een nieuwe geotechnische norm beschikbaar voor het beschrijven van grond, de NEN-EN-ISO 14688-1:2019 NL. Doel van de nieuwe norm is om de beschrijving van grond beter te laten aansluiten bij internationale standaarden. Dit is een ingrijpende verandering, omdat in de NEN-EN-ISO 14688 de grondslagen voor de beschrijving van grond fundamenteel zijn gewijzigd, net als de wijze waarom de boringen grafisch worden weergeven. Daarnaast geldt dat de beschrijving volgens deze nieuwe standaard niet een-op-een is te vertalen naar de oude NEN 5104 vanwege de afwijkende manier van beschrijven van de grond.
De NEN-EN-ISO 14688 bestaat uit twee delen die zijn te bestellen via:
https://www.nen.nl/nen-en-iso-14688-1-2019-nen-8990-2020-nl-273376
https://www.nen.nl/nen-en-iso-14688-2-2019-nen-8991-2020-nl-273897
Vanaf 1 januari 2020 is het voor alle overheden verplicht om boringen aan te leveren aan de Basisregistratie Ondergrond (BRO). Deze boringen dienen hiervoor conform de NEN-EN-ISO 14688 te worden beschreven. Lees hier meer Wat betekent de BRO voor u?
Belangrijke verschillen met NEN-5104
De classificatie van grond volgens NEN 5104 vindt plaats op basis van de korrelgrootteverdeling: de naamgeving wordt volledig gebaseerd op basis van het massagehalte aan grind, zand, silt, klei en organische stof. Bij een beschrijving volgens NEN-EN-ISO 14688 geldt dit alleen voor grove grond (grind en grof zand). De indeling van fijne gronden vindt plaats op basis van grondgedrag. De beoordeling van de cohesie van de grond daarbij een belangrijke rol speelt. Cohesieve gronden worden beschreven als ‘klei’ of ‘silt’ (hoofdgrondsoort) en de hoofdgrondsoort ‘leem’ (volgens NEN 5104) komt te vervallen. Daarnaast kent NEN-EN-ISO 14688 een gedetailleerdere beschrijving van veen (ten opzichte van NEN 5104). Door de beoordeling van het grondgedrag zullen grote verschuivingen ontstaan in het overgangsgebied van zand naar klei. Kleihoudende zanden en zandige kleien (volgens NEN 5104) zullen afwisselend worden beschreven als zand, silt of klei afhankelijk van het grondgedrag. Evenzo zal een typische leem (bijvoorbeeld keileem) volgens NEN-EN-ISO 14688 als silt ofwel klei worden beschreven.
Een belangrijke verfijning in de nieuwe norm is de nuancering tussen identificatie en classificatie. Er wordt gesproken van classificatie wanneer een bepaalde parameter analytisch is bepaald, bijvoorbeeld een zandgehalte, door middel van een zeefanalyse in het laboratorium. In geval van een inschatting van de betreffende parameter (bijvoorbeeld het zandgehalte) op basis van visuele waarnemingen, wordt gesproken van identificatie. Grondslagen voor identificatie zijn beschreven in deel 1 van de NEN-EN-ISO 14688 en de classificatie in deel 2.
Rol Wiertsema & Partners
Vanuit ons bedrijf werken we voor internationale projecten al geruime tijd met ISO 14688. Vanuit de NEN-commissie geotechniek hebben we meegewerkt aan het opstellen van de huidige NEN-EN-ISO 14688 en leveren we docenten voor de VOTB cursus 14688. Hierdoor hebben onze veld- en laboratoriummedewerkers ervaring met deze nieuwe norm en zijn onze ICT-systemen aangepast. Indien gewenst kunnen wij voor u boringen conform NEN-EN-ISO 14688 beschrijven, verwerken en aanleveren aan de BRO.
Wij kunnen goed begrijpen dat het in sommige situaties nog wenselijk is om naast de NEN-EN-ISO 14688 over een beschrijving volgens NEN 5104 te kunnen beschikken. Daarom bieden wij de mogelijkheid om de volledige boringen in het lab nogmaals te beschrijven conform de NEN 5104. Hiervoor is het dan wel noodzakelijk dat de gehele boring bemonsterd wordt. De resultaten hiervan zullen worden opgeleverd in tabelvorm en kunnen dienen als ‘vertaling’ voor de boorstaat volgens NEN-EN-ISO 14688. Het opleveren van een getekende boorstaat volgens NEN 5104 achten wij niet wenselijk, omdat de laagindeling (bemonstering) op basis van NEN-EN-ISO 14688 is uitgevoerd.
De NEN-EN-ISO 14688 in een uitvraag
Omdat de norm bestaat uit twee delen, waarbij deel 1 drie beschrijvingsklassen kent en deel 2 verschillende indextesten, is het belangrijk dat het voor aanbieders duidelijk is wat er gevraagd wordt. Daarom is er vanuit de brancheorganisatie voor technisch bodemonderzoek een handreiking geschreven voor RWS om eenduidig te kunnen aanbesteden. Deze wordt momenteel besproken met RWS en ProRail. Voor vragen hierover kunt u contact met ons opnemen.
Samengevat de belangrijkste punten:
- De nieuwe boornorm NEN-EN-ISO 14688 is niet één op één te vertalen naar de NEN 5104 of andersom.
- Voor het aanleveren aan de BRO is de beschrijving conform de NEN-EN-ISO 14688 een verplichting.
- De digitale data van de boring wordt in XML format uitgeleverd (niet meer in GEF format).
Mocht u meer informatie willen over dit onderwerp, dan kunt u contact opnemen met onze collega’s, Martijn Ypma (m.ypma@wiertsema.nl), Sake Boele (s.boele@wiertsema.nl) of Kees-Jan van der Made (c.made@wiertsema.nl).
